Epidemiologia i patofizjologia
Osłoniak nerwu przedsionkowo-ślimakowego (nerwiak nerwu słuchowego) stanowi 90-95% wszystkich guzów kąta mostowo-móżdżkowego. Jest to łagodny proces rozrostowy okolicy kąta mostowo – móżdżkowego wywodzący się z osłonki nerwu przedsionkowo-ślimakowego. Nerwiaki nerwu VIII należą do najczęstszych guzów śródczaszkowych. Stanowią one około 8% wszystkich guzów ośrodkowego układu nerwowego. Częstość jego występowania oceniana jest na około 1 przypadek rocznie na 100.000 mieszkańców. Najczęściej występuje po 30 roku życia (przeważa 5 i 6 dekada życia u kobiet) i jest jednostronny w 95% przypadków.
Objawy kliniczne i rozpoznanie kliniczne
Pierwszym objawem choroby jest zazwyczaj postępujące, jednostronne osłabienie słuchu. Objawy te połączone są często ze słyszeniem świstów, szumów, innych przykrych doznań słuchowych. Dodatkowo objawom tym towarzyszyć mogą bóle oraz zawroty głowy. Opisany powyżej obraz kliniczny towarzyszy najczęściej guzom o wymiarach do 2 cm., położonych głównie w przewodzie słuchowym wewnętrznym. W miarę wzrostu guza do objawów klinicznych mogą dołączyć zaburzenia równowagi, drętwienia w obrębie twarzy, osłabienie niektórych mięśni żwaczowych oraz zaburzenia połykania. Podstawą rozpoznania nerwiaka nerwu słuchowego jest badanie MR mózgu, które jest podstawą podejmowania przez neurochirurga decyzji co do sposobu leczenia.
Sposoby leczenia
Umiejscowienie nerwiaka nerwu słuchowego w pobliżu pnia mózgu, móżdżku oraz nerwów czaszkowych powoduje, iż jego leczenie należy do najtrudniejszych zabiegów w neurochirurgii. Rozrost guza jest trudny do przewidzenia, ale jest on szacowany na 1-10 mm rocznie. Po rozpoznaniu nerwiaka nerwu słuchowego mamy do wyboru 3 sposoby postępowania:
- Okresowa kontrola wielkości guza (w przypadku małych, bezobjawowych guzów). Ta strategia polega na wykonywanie badań obrazowych mózgu w odstępach kilku- kilkunastu miesięcy.
- Klasyczna operacja neurochirurgiczna z otwarciem czaszki w znieczuleniu ogólnym. W zależności od umiejscowienia guza, do wyboru jest dostęp przezbłędnikowy oraz zasutkowa kraniotomia podpotyliczna. Głównymi powikłaniami operacji nerwiaka osłonkowego są uszkodzenia nerwów czaszkowych przebiegających w kącie mostowo-móżdżkowym. Dotyczy to zwłaszcza nerwów VII (odpowiedzialnego m.in. za funkcję ruchową mięśni twarzy) i VIII (odpowiedzialnego za przewodzenie bodźców słuchowych i biorącego udział w utrzymaniu równowagi ciała).
- Gamma Knife – stereotaktyczna radiochirurgia nożem Gamma.
Zalety leczenia za pomocą Gamma Knife
Metoda ta, dzięki zastosowaniu skoncentrowanych dawek promieniowania gamma, pozwala na wewnątrzczaszkowe, selektywne zniszczenie nerwiaka nerwu słuchowego przy znacznie zredukowanym ryzyku uszkodzenia pozostałych struktur zlokalizowanych w kącie mostowo-móżdżkowym. Terapia Gamma Knife jest szczególnie wskazana jako pierwsza linia leczenia dla pacjentów z obciążeniami ogólnymi, nie wyrażającymi zgody na leczenie operacyjne oraz jako terapia uzupełniająca po częściowej lub subtotalnej resekcji guza. Terapia Gamma Knife to najbardziej zaawansowana technologicznie forma radiochirurgii stereotaktycznej, która pozwala na leczenie nerwiaka nerwu słuchowego bez konieczności otwierania czaszki. Dzięki znacznie mniejszej inwazyjności tej procedury unika się licznych powikłań związanych z leczeniem chirurgicznym oraz redukuje się ryzyko uszkodzenia ważnych życiowo struktur leżących w pobliżu guza takich jak pień mózgu, móżdżek i nerwy czaszkowe.
Poprawa komfortu życia pacjenta po terapii Gamma Knife możliwa jest również dzięki znacznie krótszemu czasowi pobytu w szpitalu. Pacjent najczęściej wypisywany jest do domu w dniu leczenia. W licznych badaniach obejmujących duże grupy pacjentów udowodniono, iż uzyskanie zadawalającego stopnia kontroli choroby przy użyciu technologii Gamma Knife, możliwe jest u ponad 97% chorych z nerwiakiem nerwu słuchowego. Również odsetek powikłań jest znacznie mniejszy niż w klasycznej chirurgii.
Radiochirurgia stereotaktyczna – szczególnie przy zastosowaniu najnowszej generacji aparatu Leksell Gamma Knife Icon – stanowi alternatywę dla zabiegu operacyjnego w wybranych przypadkach nerwiaka nerwu słuchowego oraz gwarantuje maksymalną skuteczność leczniczą przy zachowaniu bezpieczeństwa dla ważnych życiowo struktur ośrodkowego układu nerwowego.
