Neuralgia nerwu trójdzielnego

Neuralgia nerwu trójdzielnego dotyka jedną na 6 tysięcy osób, jednak ból dotykający chorego jest jednym z najsilniejszych jakich doświadczają pacjenci
– prof. dr hab. n.med. Mirosław Ząbek neurochirurg

Neuralgia nerwu trójdzielnego jest chorobą neurologiczną występującą u 15 osób na 100 tys. mieszkańców. Pojawia się ona najczęściej pomiędzy 40 a 60 rokiem życia i dwukrotnie częściej występuje u kobiet. Choroba ta polega na napadowych bólach połowy twarzy, które opisywane są niekiedy, jako najsilniejsze spośród tych, jakie towarzyszą innym jednostkom chorobowym. Napady bólów mogą pojawiać się z różną częstością, a prowokować wystąpienie bólu może wiatr, zimno oraz gorące, zimne, kwaśne i ostre posiłki lub napoje. Nasilające się bóle zarówno, co do częstości pojawiania się, jak i intensywności mogą całkowicie zdewastować życie pacjenta.

Najczęstszą przyczyną neuralgii jest konflikt naczyniowo-nerwowy, co oznacza że w bezpośrednim sąsiedztwie nerwu trójdzielnego przebiega naczynie, które na przestrzeni czasu prowadzi do uszkodzenia osłonki mielinowej nerwu czemu przypisuje się wystąpienie bólów twarzy. Inną przyczyną neuralgii może być stwardnienie rozsiane, w którym z powodu rozpadu mieliny w pniu mózgowym i tworzeniu się ognisk demielinizacyjnych dochodzi do powstania neuralgii. Kolejną przyczyną nerwobólu (neuralgia objawowa) może być obecność guza, który uciska nerw trójdzielny. Istnieją jeszcze formy neuralgii nieznanego pochodzenia, gdzie przyczyny neuralgii nie można ustalić.

Neuralgia występuje w większości przypadków po jednej stronie twarzy, a bóle obustronne występują nie więcej niż u 2 proc. pacjentów i zazwyczaj towarzyszą innej chorobie, jaką jest stwardnienie rozsiane (SM). W farmakologicznym leczeniu neuralgii stosowane są leki przeciwpadaczkowe, takie jak karbamazepina czy kwas walproinowy. Niestety wciąż jeszcze leczenie tej jednostki chorobowej zaczyna się od ekstrakcji zębów, bowiem niektórzy z lekarzy w chorobie uzębienia doszukują się przyczyny występowania bólu. Jest również wiele metod chirurgicznego leczenia neuralgii, jednak  decyzję o ich zastosowaniu poprzedzić powinna dokładana diagnostyka rezonansem magnetycznym. Ważne jest aby stwierdzić czy u pacjenta nie występuje opisany wcześniej konflikt naczyniowo-nerwowy. Skuteczność dla wszystkich metod chirurgicznych wynosi od 74-94 proc. Nawet dobry wynik leczenia potrafi na przestrzeni kilku lat ustąpić i dotyczy to przynajmniej  kilkunastu procent pacjentów.

Podstawową metodą leczenia chirurgicznego w przypadku stwierdzenia konfliktu naczyniowego jest mikrodekompresja naczyniowa. Operacja ta polega na otwarciu w znieczuleniu ogólnym tylnej jamy czaszki i przy zastosowaniu różnych materiałów odizolowania naczynia od nerwu trójdzielnego. Jest to jednak poważna operacja neurochirurgiczna na mózgu której, choć w niewielkiej ilości przypadków, mogą towarzyszyć różne powikłania neurologiczne.

 Metodą nieinwazyjnego leczenia jest zastosowanie radiochirurgii Gamma Knife. Leczenie takie polega na umocowaniu do głowy chorego ramy stereotaktycznej, z którą w dalszym etapie wykonuje się badanie rezonansu magnetycznego. Rama ta, będąca stałym punktem odniesienia do struktur wewnątrzczaszkowych, pozwala na wykonanie planu napromieniania. Wykonuje się go stosując odpowiednie oprogramowanie za pomocą, którego umieszcza się na przebiegu nerwu trójdzielnego planowany obszar napromieniania. Leczenie kończy się przejściem chorego do aparatu Gamma Knife, gdzie 192 promienie niosące dużą dawkę energii jonizującej napromieniają nerw trójdzielny. Bóle ustępują zazwyczaj w ciągu dwóch miesięcy.

Inną, choć rzadziej stosowaną techniką jest termokoagulacja w zwoju Gassera, z którego wychodzą 3 gałęzie nerwu do czoła, policzka i brody. Metoda ta polega na wprowadzeniu długiej igły przez struktury czaszkowe do tego zwoju i wykonaniu koagulacji z użyciem temperatury 70-75 stopni Celsjusza. Powikłaniami leczenia neuralgii, najczęściej obserwowanymi w przypadku koagulacji, jest obniżenie czucia na twarzy, które w skrajnie rzadkich przypadkach przybrać może formę znieczulenia bolesnego. Pojawić się również mogą zaburzenia smaku, bowiem 2/3 przedniej języka unerwia również nerw trójdzielny. Inną, obecnie bardzo rzadko stosowaną, metodą leczenia nerwobólu jest gliceroliza zwoju Gassera polegająca na wprowadzeniu wysokoprocentowego alkoholu do struktur zwoju.

Jak wynika z zamieszczonego opisu  nie ma 100- procentowo pewnej terapii dla neuralgii trójdzielnej. Wydaje się jednak, że najbardziej rekomendowaną powinna być metoda Gamma Knife, jako technika nieinwazyjna i niosąca najmniejszą ilość powikłań. Leczenie tą metodą odbywa się w ramach kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia  m.in. w Warszawie.